Mesonauta festivus, (Heckel, 1840)
Systematyka i występowanie
Należący do rodziny Cichlidae rodzaj Mesonauta został wyodrębniony stosunkowo niedawno. Jest nieliczny bo oprócz Mesonauta festivus zalicza się do niego M. acora, M. guyanae, M. insignis, M. surinamensis oraz opisane w 1991 roku przez Kullandera i Silfvergripa - M. egregius, M. mirificus.
Nie ulega wątpliwości że jedynie Mesonauta festivus cieszy się popularnością wśród akwarystów i znana jest od wielu lat jako pielęgnica skośnopręga. Obszar jej występowania w naturalnym środowisku jest bardzo rozległy. Można powiedzieć że występuje prawie na całym obszarze tropikalnej części Ameryki Południowej. W dorzeczu Amazonki i jej dopływów Rio Guaporé (Brazylia i Peru), Rio Tapajós i Rio Jamari (Brazylia), Rio Madre de Dios (Peru), Rio Mamoré (Boliwia) oraz w dorzeczu Rio Paraná i jego dopływu Rio Paraguay (Brazylia i Peru). Najczęściej zasiedla spokojne wody, takie jak obfitujące w roślinność wodną brzegi odcinków rzek i strumieni o wolnym nurcie, zakola i rozlewiska.
- skośnopręga3.jpg (11.3 KiB) Przejrzano 6267 razy
Pielęgnica skośnopręga osiąga 15 cm długości. Ciało bocznie spłaszczone, którego podstawowe ubarwienie jest jasno żółto-szare przechodzące na grzbiecie w ciemno szare. Charakterystyczna czarna pręga od której gatunek wziął swoja polska nazwę bierze swój początek tuż za okiem i biegnie aż do końca płetwy grzbietowej. Pokrywy skrzelowe połyskują efektownie metalicznie-seledynowym zabarwieniem. Charakterystyczne dla gatunku są także bardzo wydłużone płetwy piersiowe, podobne do tych jakie posiadają skalary. Rozróżnienie płci młodych ryb jest bardzo trudne, w przypadku dojrzałych ryb wychowywanych od młodości w tym samym akwarium, samiec jest wyraźnie większy od samicy, ma wydatniejsze czoło i bardziej wydłużone płetwy.
Łagodnie usposobiona i tolerancyjna dla innych współmieszkańców akwarium. W okresie tarła zajmuje terytorium, którego broni przed intruzami ale nie robi tego z jakąś szczególną zaciekłością. Dobrana para nie toleruje natomiast w jednym zbiorniku innych przedstawicieli własnego gatunku. Wyrośniętym osobnikom zdarza się polować na mniejsze ryby takie jak np. neony czy inne drobne kąsaczowate o czym warto pamiętać ustalając obsadę akwarium. Jako odpowiednie dla nich towarzystwo można polecić skalary (Pterophyllum scalare i altum), kiryski, zbrojniki i większe gatunki kąsaczowatych. Trzymane w niewłaściwych warunkach lub towarzystwie stają się płochliwe i nieśmiałe. Często można też słyszeć opinie że skośnopręgie niszczą rośliny czy to przygotowując się do tarła czy też po prostu je zjadając. W pierwszym wypadku taka opinia wydaje się być mocno przesadzona, co prawda ryby przygotowując miejsce do tarła potrafią wyrwać jeden czy dwa liście lub przemieścić łodygę rośliny zgodnie ze swoim uznaniem, ale o dewastowaniu całych roślin nie mam mowy. Faktem jest natomiast że skośnopręgie chętnie zjadają liście roślin i to tym bardziej im mniej otrzymują pokarmów pochodzenia roślinnego. Czynią to jednak wybiórczo i nie każdy gatunek im smakuje. W moim akwarium z 10 gatunków jakie w nim hoduje zainteresowane są wyłącznie nadwódka szerokolistna, pozostałe takie jak amazonki, kryptokoryny, anubiasy, mikrozorum skrzydlate, rotala okrągłolistna pozostają nietknięte. Dietę pielęgnicy skośnopręgiej powinny stanowić w dużej mierze pokarmy roślinne, np. sałata, szpinak, płatki owsiane oraz pokarmy sztuczne pochodzenia roślinnego najlepiej te zawierające spiruline. Ponadto można podawać mrożone larwy komara oraz pałeczki i granulaty dla pielęgnic.
- skośnopręga2.jpg (6.67 KiB) Przejrzano 6267 razy
Akwarium dla dojrzałej pary powinno mieć co najmniej 240 litrów pojemności przy długości 120 cm. Podłoże żwirowe, po bokach konieczne gęsto nasadzone kępy roślinności, które wyraźnie poprawiają samopoczucie ryb, a dla samicy stanowią miejsce schronienia przed zbytnio napastliwym samcem. Jak już wcześniej wspomniałem skośnopręgie zjadają tylko niektóre gatunki roślin i przy odpowiednim ich doborze jak najbardziej jest możliwe utrzymanie bujnie porośniętego akwarium. Zresztą nadwódka szerokolistna w moim akwarium szybciej wypuszcza nowe pędy niż skośnopręgie nadążają zjadać, tak więc od czasu do czasu i tak muszą ją przycinać. Uzupełnienie wystroju mogą stanowić duże korzenie, bryły lignitu, kamienne groty czy łupiny orzecha kokosowego. Ryby te są bardzo wrażliwe na niedostatek tlenu w wodzie, dlatego stosowanie kostki napowietrzającej wydaje się konieczne, szczególnie w akwarium z obfitą roślinnością. Duża masa roślinna zużywająca w nocy tlen zawarty w wodzie może powodować poranną przyduchę i być nawet przyczyną śmierci. Tak samo jak niepracujący przez wiele godzin filtr np. z powodu wyłączenia prądu. Takie przykre doświadczenia stały się już niestety udziałem niejednego akwarysty hodującego te ryby. Ponadto należy kontrolować poziom azotanów, gdyż są wrażliwe na ich wysoki poziom. Optymalne parametry miękkiej lub średnio twardej wody to temperatura 24-28°C i pH 6,0-7,0.
Rozmnażanie
Chcąc osiągnąć sukces, hodowlę pielęgnicy skośnopręgiej należy rozpocząć od zakupu 5-6 sztuk młodych ryb wielkości kilku centymetrów. Po osiągnięciu dojrzałości płciowej z takiej gromadki powinna dobrać się para zaś pozostałe ryby musimy usunąć z akwarium. Jeśli tego nie zrobimy mogą one zostać mocno poturbowane lub wręcz zabite przez dominującą parę. W zalotach aktywną rolę odgrywa samiec, który najpierw starannie czyści powierzchnie na której ma być składana ikra a następnie potrząsając ciałem i prezentując maksymalnie rozpostarte płetwy stara się zachęcić samice do rozpoczęcia tarła. Tarło jest możliwe w akwarium towarzyskim ale pod warunkiem że oprócz skośnopręgich zamieszkują je ryby znacznie od nich mniejsze. W przypadku gdy dzielą zbiornik z innymi pielęgnicami te spokojne i nieśmiałe ryby raczej nie podejdą do tarła. Woda w akwarium tarliskowym powinna być przede wszystkim miękka (do 5° twardości węglanowej), lekko kwaśna lub o obojętnym odczynie (pH 6,5-7,0). Wolna od zanieczyszczeń mechanicznych, chemicznych i biologicznych. Ikra w ilości od 200-500 ziaren składana jest najczęściej na płaskich kamieniach, bryłach lignitu, rzadziej korzeniach lub liściach roślin. Oboje – samiec i samica – są bardzo troskliwymi rodzicami starannie opiekując się złożoną ikrą a później wylęgiem i narybkiem. Pewnego razu udało mi się zauważyć niezwykłe zachowanie tych ryb. Drugiej lub trzeciej doby sprawowania opieki nad ikrą do wyraźnie już zmęczonej samicy podpłynął samiec, który ustawił się w taki sposób że mogła ona przechylić się na bok i oprzeć na nim. W takiej pozycji ryby pozostały kilka chwil. Trudno powiedzieć czy przyczyną takiego zachowania była chęć pomocy samicy ze strony samca czy też miało ono inne znaczenie. Faktem jest że był to niezapomniany widok. Wylęg po rozpoczęciu samodzielnego pływania należy przez pierwsze dni karmić bardzo drobnym pokarmem. Najlepiej pyłem i najdrobniejszymi naupliusami artemii. Dość szybko też do diety narybku należy wprowadzić pokarm pochodzenia roślinnego.
- skośnopręga1.jpg (5.1 KiB) Przejrzano 6267 razy
To co zjednuje sympatie tej rybie wśród akwarystów to nie tylko łagodne jak na pielęgnice usposobienie ale przede wszystkim nieprzeciętna inteligencja. Z łatwością się oswaja i można powiedzieć wręcz przywiązuje do swego właściciela. Daje się głaskać, karmić z ręki. Z zainteresowaniem potrafi wpatrywać się w swojego opiekuna wykonującego różne czynności w pokoju w którym stoi akwarium. Podczas podmiany wody czy innych prac technicznych w akwarium, nie wpada w panikę jak większość innych ryb, ale z dostojnością wpływa do ulubionego kąta i tam spokojnie czeka na koniec "zamieszania". Jeśli zaś chcemy uprzątnąć kąt w którym się akurat schroniła, można ją delikatnie biorąc ręką od spodu przesunąć w inne miejsce. Dobraną parę pielęgnic skośnopręgich hoduje już około 3,5 roku. Dzięki swojemu nietuzinkowemu zachowaniu i inteligencji są to ryby do których czuje największe przywiązanie. Z przekonaniem mogę ich hodowlę polecić wszystkim akwarystom a w szczególności tym którzy zrażeni obiegowymi opiniami że pielęgnice to nieprzejednane i niszczycielskie dla innych ryb gatunki, nieco obawiają się zaryzykować ich hodowli.
- skośnopręga.jpg (9.97 KiB) Przejrzano 6267 razy